Het argument wat vaak in de ‘transgenderdiscussie’ naar boven komt is: ‘Maar wat als je later spijt krijgt?’ Mensen zoals Peter Vasterman- die vinden dat we ‘een tandje terug’ moeten doen bij de transzorg- lijken zich nogal zorgen te maken om de hoeveelheid mensen die in de-transitie gaan.
Dit zijn mensen die beginnen met geslacht veranderende hormoontherapie, maar zich tijdens deze therapie realiseren dat ze niet in transitie willen. Het woord ‘de-transitie’ wordt dan ook vaak gebruikt als een argument om trans mensen vooral niet té snel te helpen.
Tegenover mij zit een ietwat verlegen jongen. Thijs heet hij. Hij draagt een fleurig blauw overhemd met daarop roze flamingo’s. ‘Leuk shirt.’ ‘Dankje’, zegt hij. Hij glimlacht en zijn ogen worden spleetjes, ook komt er een kuiltje in zijn linkerwang tevoorschijn. Dat kuiltje is moeilijk te zien onder de stoppels van zijn baardje. Ondanks dat hij een beetje ongemakkelijk en onwennig op een stoel tegenover me zit en met zijn handen aan het frummelen is, heeft hij een open houding. “Je mag me echt alles vragen hoor. Ik ben een open boek”, glimlacht hij.
Thijs was 25 toen hij met zijn transitie van man naar vrouw begon maar kwam er na zo’n halfjaar achter dat hij wilde stoppen met de geslachtsveranderende hormoontherapie. Inmiddels heeft hij de 30 aangetikt en is hij- zoals hij zelf zegt ‘weer gewoon Thijs’.
Kans
Er is inderdaad een kans dat iemand tijdens zijn transitie beseft dat een geslachtsveranderende operatie en/of hormoontherapie niet de oplossing zijn waar diegene naar zocht. Maar wat die kansen precies zijn, is niet zeker. Volgens GenderGP zijn er van alle geregistreerde trans mensen zo’n 1% tot 8% in de-transitie gegaan. De groep die in de-transitie is gegaan of gaat bestaat voornamelijk uit minderjarigen. Minderjarigen die nog niet zijn begonnen met hormoontherapie (en dus ook geen geslacht veranderende therapie hebben gehad) en enkel hormoonremmers hebben gekregen. Van de mensen die wél geslachtsveranderende operatie hebben gehad, zijn er nog minder mensen die spijt hebben. Hierbij gaat het namelijk over 0,5% meldt het Kennis- en Zorgcentrum Genderdysforie van het Amsterdam UMC (2018).
Daarbij wordt er ook veel misinformatie over de-transitie verspreid. Zo was er een studie die aangaf dat ruim 80% van trans kinderen spijt krijgen van hun transitie en er dus mee stoppen. Deze studie werd gefinancierd vanuit Rusland en bleek niet betrouwbaar te zijn. Er werd namelijk geen onderscheid gemaakt tussen jonge mensen met gender dysforie, jonge mensen die sociaal in transitie gegaan, maar niet medisch en jonge mensen die enkel met hun genderidentiteit aan het experimenteren waren. Daarbij konden bijna de helft van de kinderen die zogenaamd hadden deelgenomen aan het onderzoek niet getraceerd worden. (GenderGP, 2020)
Het eerste spuitje
Thijs is zelf dus ook in de-transitie gegaan. Hij was relatief laat, althans, dat vond hij zelf met in transitie gaan ‘van man naar vrouw’. Hij was zo’n 25 jaar toen hij zijn eerste oestrogeen spuitje kreeg. “Dat voelde geweldig. Voor mij voelde dat als de eerste stap naar geluk. Ik stond er volledig achter en wilde niets liever dan aan mijn transitie beginnen”, vertelt die opgewekt. Dat geluk duurde tevens niet lang, want al snel merkte hij dat hij dingen van zijn oude lichaam begon te missen. “Het ergste vond ik toch wel mijn baard, of ja, dat mijn baard er niét was. Ik scheerde mijzelf elke dag, maar op een gegeven moment hoefde dat niet meer en dat vond ik toch wel lastig.”
“Dat voelde geweldig. Voor mij voelde dat als de eerste stap naar geluk.”
Thijs vertelt dat hij tijdens zijn transitie geen operaties heeft gehad. “Stiekem ben ik daar wel blij mee. Een geslachtsveranderende operatie valt namelijk niet meer terug te draaien. Ook FFS (facial feminization surgery, een operatie waarbij het mannelijke gezicht wordt vervrouwelijkt) zou niet meer teruggedraaid kunnen worden. Ik denk dat ik nooit behoefte heb gehad aan zulke operaties, omdat ik toch al zo’n onderbuik gevoel had dat ik als vrouw niet gelukkig zou zijn.”
“…ik ben geen vrouw, dus zo wil ik ook niet aangesproken worden.”
Toch zijn er als gevolg van de hormonen die Thijs voor een aantal maanden geslikt heeft een paar permanente aanpassingen. “Het meest opvallende is mijn stem. Het is niet een typische vrouwenstem, maar voor een mannenstem is die toch wel opmerkelijk hoog. Soms wordt ik aan de telefoon dan ook als vrouw aangesproken. Dat is wel echt heel vervelend.” Thijs, die inmiddels wat comfortabeler op zijn stoel was gaan zitten, is nu weer net zo oncomfortabel als aan het begin van het interview. “Natuurlijk doet dat iets met je. Ik bedoel ik ben geen vrouw, dus zo wil ik ook niet aangesproken worden.”
Heb je spijt van je transitie?
“Nee, totaal niet. Ik ben juist ontzettend blij dat ik in transitie mocht gaan, want nu ben ik echt zeker van wie ik ben en mijn genderidentiteit. Het feit dat er een kans bestaat dat hormoontherapie toch niet de oplossing is weet je van tevoren. Dat word je goed uitgelegd. Maar toch wilde ik in transitie, ik zag het als dé oplossing.”
“…ik zag het als dé oplossing.”
Volgens D66-kamerlid en eerste trans persoon in de Tweede Kamer, Lisa van Ginneken moet spijt niet verward worden met experimenteren, “Een zoektocht naar je genderidentiteit is een proces, geen project met een vaststaand resultaat. Experimenteren en onderzoeken hoort daar bij. Terugkeren op je schreden ook.” (Transgender Netwerk Nederland, 2018)
Vond je dat een vervelende vraag?
“Ik weet dat jij hem met de juiste bedoelingen stelt en het niet tegen mij of de transgemeenschap zal gebruiken. Maar het is wel een vraag die me af en toe de strot uit kan komen, hij wordt dan ook vaak als eerste aan mij gesteld. Alsof mensen verwachten dat ik zou zeggen ‘Ja enorm! Ik ben super boos op die professionals die naar mij geluisterd hebben.’ Ik denk dan ook dat mensen vaak verwachten dat mijn antwoord ‘ja’ is door het negatieve stigma rondom de-transitioneren. Maar ik snap dat mensen dat willen weten; ik zou dat zelf ook hebben.
“Shit!” Daar gaat het kopje koffie. In plaats van alleen roze flamingo’s zijn er nu ook een paar bruine, koffiekleurige bijgekomen op het overhemd van Thijs. “Ik ben ook zo onhandig”, lacht hij. “Gelukkig was de koffie al flink afgekoeld.” Het kuiltje in zijn linkerwang wordt weer zichtbaar.
Wordt jouw de-transitie weleens tegen je gebruikt dan?
“Familie en vrienden staan gelukkig volledig achter me en begrijpen mij. Ik heb dat dus nog niet direct meegemaakt. Maar in de media merk ik weldegelijk dat mensen die in de-transitie zijn gegaan als een soort voorbeeld worden gebruikt van ‘kijk zie je wel, geloof die transgenders maar niet’. Het voelt soms echt alsof mijn keus om mijn transitie niet door te zetten tegen de transgemeenschap wordt gebruikt. Het lijkt wel alsof de-transitie hét argument is voor transfobie, dat is onzin natuurlijk.”
“De media zou mijn verhaal al snel neerzetten als een ‘medische fout’ of een soort circus act, maar zo zie ik het niet.”
Zie jij jouw de-transitie als iets wat mis is gegaan? Hadden dokters en psychologen iets anders kunnen doen?
“De media zou mijn verhaal al snel neerzetten als een ‘medische fout’ of een soort circus act, maar zo zie ik het niet. De professionals die mij hebben geholpen deden enkel hun baan en begeleidde me naar de oplossing waarvan wij allemaal dachten dat het juiste was. Uiteindelijk bleek dat niet de juiste oplossing te zijn, maar daar konden we uiteindelijk maar op één manier achter komen toch? Ik ben blij dat er nu geen ‘what ifs’ zijn. Want als ik nooit in transitie was gegaan, was ik me altijd blijven afvragen of dat niet tóch de oplossing zou zijn.”
*Disclaimer: Thijs zijn achternaam en foto zijn niet bij het artikel gevoegd wegens privacy redenen, deze gegevens zijn bekend bij de redactie.
