Jongeren met een beperking zijn vaak de dupe van de regels en wetten die hen juist zouden moeten helpen. Dit zorgt ervoor dat zij een grotere kans hebben om langdurige financiële problemen te krijgen. “Dat komt onder andere door ingewikkelde wetten, regels, grote administratieve lasten, onzekere financiën en weinig toekomstperspectief”, dit meldde de Nationale Ombudsman Reinier van Zutphen begin deze week.
Wanneer je 18 wordt moet je financieel jezelf kunnen onderhouden. Dat heeft de overheid bepaald. Dat kan vaak enorm lastig zijn (studiekosten, hoge huurprijzen, dure boodschappen, etc.), óók als je geen beperking hebt. Maar voor degenen die wel een beperking hebben is het extra lastig. Door hun beperking verdienen zij meestal niet genoeg geld om financieel onafhankelijk te kunnen zijn en hebben daardoor financiële steun van de overheid nodig. “Door alle regelingen bij elkaar worden jongeren steeds weer met hun beperking geconfronteerd. Dat is niet eerlijk. Wetten en regels moeten jongeren helpen, niet in de weg zitten”, aldus Reinier.
“Wetten en regels moeten jongeren helpen, niet in de weg zitten.”
Steun vanuit de overheid is er wel (denk bijvoorbeeld aan de WMO-uitkering), maar volgens de ombudsman wordt er nog te veel gerekend op de autonomie van deze groep jongeren. Voor sommige van hen zijn de wetten en regels namelijk lastig te begrijpen, zijn administratieve lasten té groot en kan hun sociale netwerk vaak niet voldoende bijspringen om hen te helpen. Daarbij zijn de sites en brieven waarmee een uitkering aangevraagd kan worden moeilijk te begrijpen voor hen.
Reinier: “Hun beperking bepaalt de mate waarin zij deel kunnen nemen aan de maatschappij. Het leven van jongeren met een beperking ziet er dan ook anders uit dan dat van hun leeftijdsgenoten.” (NOS, 2022) Door toeslagen, die elkaar ook nog eens vaak tegenwerken, helpt het niet of nauwelijks voor deze jongeren om een bijbaan te nemen. Want verdien je te veel, dan wordt dan namelijk van je toeslagen afgetrokken. Het is een soort cyclus die ervoor zorgt dat jongeren met een beperking zelden meer verdienen dan het minimumloon.
Sammie is een van deze groep jongeren die volgens onze ombudsman aan het kortste eind trekt. Ze is 33 jaar en geniet volop van haar nieuwe, eerste kindje samen met haar man (waarmee ze deze zomer trouwde). Sammie heeft een ontzettend hechte band met haar moeder, een soort beste vriendin, zo omschrijft ze het. Het klinkt nu misschien allemaal heel mooi; ze heeft een huisje, boompje, beestje. Maar volgens haar moeder is het niet alleen maar rozengeur en maneschijn. “Het is enorm pittig zo’n eerste jaar met je kleinkind, al helemaal als je eigen dochter zelf ook nog een soort kind is.”
“…ze kan niet full-time werken en ze heeft totaal geen bevatting van het waarde van geld.”
Bij Sammie kwamen ze er al vroeg achter dat ze niet helemaal mee kon met de kinderen uit haar klas. Op haar 6e kreeg ze een IQ-test, maar in plaats van duidelijkheid en rust, riep deze test alleen maar meer vragen op. “Haar IQ is erg laag. Je merkt dat eigenlijk aan alles; thuis heeft ze moeite met het overzicht bewaren, ze kan niet full-time werken en ze heeft totaal geen bevatting van het waarde van geld.” Volgens haar moeder en andere familieleden is er dus duidelijk te spreken van een geestelijke beperking, maar de regels zijn hard: haar IQ is erg laag, maar niet laag genoeg om een geestelijke beperking vast te stellen.
“In plaats van dat ik blij voor haar kon zijn, dacht ik alleen maar: shit, hoe moet dit nu?”
Het doet haar moeder pijn om het te zeggen, maar ze schrok zich rot toen ze hoorde dat haar dochter zwanger was. “In plaats van dat ik blij voor haar kon zijn, dacht ik alleen maar: shit, hoe moet dit nu?” Sammie krijgt niet de hulp die ze nodig heeft van de overheid, het is dus vooral aan haar familie om te zorgen dat zij en haar dochtertje gezond blijven. Maar haar moeder liet het er niet bij zitten. Ze zag dat haar dochter ondersteuning nodig had en uiteindelijk gaf de overheid gehoor: ze kon thuishulp krijgen van Amarant (zorgverlener voor mensen met o.a. een verstandelijke beperking). “Dat wilde ze niet”, vertelt haar moeder “dat is nog het lastigste van allemaal. Ze ziet niet in dat ze hulp nodig heeft. Sammie is er volledig van overtuigd dat ze het zelf kan”, gaat ze verder. “Het is natuurlijk ook heel dubbel als je heel je leven hebt aangehoord dat er niks mis is en dat je beter je best moet doen en dan opeens hoort dat er tóch wel iets aan de hand is.”
Sammies situatie is een voorbeeld van regels en wetten die niet werken voor de mensen waarvoor ze bedoeld zijn. “Wetten en regels moeten jongeren helpen en niet in de weg zitten”, zegt Reinier (NOS, 2022). De Nationale ombudsman trommelt verschillende overheidsinstanties bij elkaae (zoals het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen en de gemeenten) om de knelpunten die uit zijn onderzoek zijn gebleken op te lossen. “Hierbij ziet de ombudsman een aansturende rol voor de minister van SZW, de minister voor Armoedebestrijding, Participatie en Pensioenen en de staatssecretaris van VWS.” (De Nationale Ombudsman, 2022). Daarbij heeft hij 4 aanbevelingen: Informeer jongeren-proactief- in begrijpelijke taal, al vóór de 18e verjaardag, zorg voor persoonlijke begeleiding, zorg dat werken van toegevoegde waarde is, ook in deeltijd en zorg voor financiële zekerheid.
*Disclaimer: De naam ‘Sammie’ is niet haar echte naam. Wegens privacy redenen vond haar moeder het fijner om een nep naam te gebruiken. Haar gegevens en die van haar moeder zijn geverifieerd door de redactie.
