7 miljoen mensen gingen tijdens de gemeenteraadverkiezingen in 2022 naar de plaatselijke stembussen om hun stem uit te brengen. Dit betekent dat de helft van de Nederlanders die kunnen stemmen, niet het rode potlood oppakken. Dit terwijl de lokale politiek erg belangrijk is en veel invloed heeft op je dagelijks leven.
“De lokale politiek gaat eigenlijk over alles wat achter je eigen voordeur afspeelt.”
Jeroen van der Ha
Op de website van de Rijksoverheid hebben ze een lijst van waar de gemeente allemaal verantwoordelijk voor is. Gemeenten bepalen waar straten worden gelegd en hoe ze worden onderhouden, hoe het afval wordt ingezameld en bepalen of mensen extra begeleiding nodig hebben. “De lokale politiek gaat eigenlijk over alles wat achter je eigen voordeur afspeelt. Het gaat over dingen die dicht bij jongeren staan, bij alle inwoners eigenlijk.” Vertelt Jeroen van der Ha, Fractievoorzitter van de D66 in Woensdrecht.
De gemeenteraad
Als je in het dagelijks leven in contact komt met de gemeente, krijg je meestal te maken met een ambtenaar. Dit kan zijn voor een vergunning, paspoort, rijbewijs of uitkering. Ambtenaren zorgen ervoor dat het beleid dat is gemaakt wordt uitgevoerd. Het beleid wordt bepaald door het College van Burgemeester en Wethouder en de Gemeenteraad. De Gemeenteraad wordt gekozen door de inwoners van het dorp/de stad. De grootte van de gemeenteraad ligt aan hoeveel inwoners er in de gemeente wonen. Het dorp Etten-Leur heeft bijvoorbeeld 25 raadsleden, terwijl Eindhoven er 45 heeft. Nadat de raadsleden door het volk zijn gekozen, gaan de verschillende partijen onderhandelen en ontstaat er een college.
“In mijn gemeente Woensdrecht is 45 procent van de mensen naar de stembus gegaan. Dan is het volgens mij voor de meeste mensen niet duidelijk wat voor belang het stemmen heeft.”
Jeroen van der Ah
Het College van B en W
De gemeenteraad en het College van B en W lijken een beetje op de landelijke politiek. Het kabinet wordt gevormd door leden van de Tweede Kamer. In de lokale politiek wordt het college van Burgermeester en Wethouders gekozen door de gemeenteraad. Het college van Burgermeester en Wethouders is dus de club die het beleid maakt. De gemeenteraad bepaalt dan uiteindelijk of het beleid dan ook uitgevoerd mag worden.
In Brabant
Brabant ligt onder het landelijk gemiddelde. Dit betekent dat Brabanders minder vaak naar de stembus gaan dan inwoners van andere Nederlandse provincies. Vooral in de grote steden gaan mensen weinig naar de stembus. In kleinere gemeentes, waar mogelijk het gemeenschapsgevoel wat groter is, gaan mensen vaker naar de stembus. Helmond is samen met Rotterdam, de stad waar in 2022 de minste mensen naar de stembus gingen. In Alphen-Chaam ging 62 procent van de inwoners naar de stembus, het hoogste percentage in Brabant. Schiermonnikoog heeft met 80 procent het hoogste opkomstpercentage in Nederland.
Brabanders stemden net als in de rest van Nederland het meeste op lokale partijen, 38,45 procent van de stemmen ging naar deze partijen. In Brabant is net als in de rest van Nederland de VVD de grootste landelijke partij, maar kort daaropvolgend het CDA. Beide partijen hebben rond de 13 procent van de zetels in Brabant.
De jonge generatie
Tijdens de verkiezingen in het begin van dit jaar gingen 18- tot 24-jarigen het minst stemmen. Daarentegen stemden 70-plussers het vaakst. Dat de huidige generatie niet geïnteresseerd is in de politiek lijkt ondertussen een cliché, maar er zit volgens Bram Roovers wel enige kern van waarheid in. Hij is een 23-jarige fractievoorzitter in de gemeenteraad van Den Bosch. Hij zegt dat zijn generatie volgens hem een stuk individualistischer is opgevoed. “De boodschap is tegenwoordig dat je voor jezelf moet werken en naar school gaat, en dan hoef je niet echt bezig te zijn met hoe wij ons land organiseren.”
Jeroen van der Ha is fractievoorzitter van de D66 in Woensdrecht. Hij is 23 jaar en zit nu 5 jaar in de politiek. Jeroen van der Ha ging dus op zijn 18de de politiek in, en werd op 12-jarige leeftijd lid van de jongerenraad. “Ik kwam daar als 18-jarige voor het eerst in de Gemeenteraad terwijl er mensen tussen zaten die ondertussen al 12 jaar meegingen.”
Bram Roovers heeft een soortgelijk verhaal. Hij werd op zijn vijftiende lid van de SP, dat was in 2014. Vanuit daar is hij in 2019 in de gemeenteraad terechtgekomen en is dit jaar fractievoorzitter geworden. “Ik heb hard gewerkt en ik ben al 8 jaar lid van de SP, dus ook al ben ik maar 23, ik loop al heel lang mee met de partij.”
Beide raadsleden hebben ouders die erg betrokken zijn bij de politiek en de maatschappij. De vader van Bram is journalist en leerde al vroeg na te denken over maatschappelijke vraagstukken. “Ik las eerder kranten dan dat ik boeken las, zo ben ik van huis uit opgevoed.” De vader van Jeroen was, toen hij zich aansloot bij de jongerenraad, raadslid in Woensdrecht. “Ik had interesse voor de politiek, mijn vader wees me op de jongerenraad en toen was de keuze al snel gemaakt”, vertelt Jeroen.
Jongeren en politiek
Dat je politiek en het maatschappelijk belang met de paplepel krijgt ingegoten is niet vanzelfsprekend, en heeft ook invloed op de participatie van jongeren, als het gaat om stemmen. Uit onderzoek blijkt dat ouders, die zelf veel betrokken zijn bij maatschappelijke activiteiten, hetzelfde gedrag overbrengen op hun kinderen. Dit betekent ook dat als ouders niet betrokken zijn, het effect heeft op de kinderen. (Fletcher, Elder Jr., & Mekos, 2000)
Jeroen denkt dat de jongere generatie anders is dan voorgaande generaties jongeren. “Tegenwoordig hebben jongeren andere interesses, veel gaat nu digitaal en de cultuur is ook veranderd. Daarnaast zie ik ook een verandering in de landelijke politiek. Soms is het in de Tweede Kamer gewoon een soap, dat straalt ook niet veel vertrouwen uit.”
Bram ziet de jongeren graag een actievere rol vervullen. “Ik vind dat het aan de jongeren is om kritisch te zijn op de gevestigde orde. Zij zitten nog niet vastgeroest in het dominante denken van hun ouders. In de jaren 60 keerden de jongeren zich heel erg tegen de ouderen, dat mis ik in onze generatie.”
Veel kansen
Volgens Jeroen liggen er veel kansen voor jongeren in de politiek. “Politieke partijen zijn op zoek naar jongeren die willen bijdragen aan het voortbestaan van een politieke partij, vooral op lokaal niveau. Er zijn veel kansen voor deze generatie om impact te maken”. Volgens Jeroen hoef je niet eens de politiek in te gaan. Met jongerenpartijen, verengingen, jongerenraden en persoonlijk contact met raadsleden kun je al veel invloed hebben op de gemeente. “Raadsleden zijn makkelijk te benaderen, we heten niet voor niets volksvertegenwoordigers.”
“Ik denk dat mensen onderschatten hoeveel middelen de gemeente heeft om de samenleving te laten draaien. In mijn gemeente Woensdrecht is 45 procent van de mensen naar de stembus gegaan. Dan is het volgens mij voor de meeste mensen niet duidelijk wat voor belang het stemmen heeft. Het bepaalt hoe jouw eigen gemeente wordt ingericht.”
