Steeds meer jonge vrouwen slikken antidepressiva slikken. Daar is Mika Franken (19) blij mee. “Antidepressiva redt levens”, vertelt hij. “Zonder antidepressiva was ik hier nu ook niet geweest.”
We zitten bij café Stack, midden in Tilburg. Koud is het niet, al is de herfst al begonnen. Onder de parasol klinkt het zachte gedruppel van de regen. Mika, wijde denim broek en schone hoodie, slikt sinds zijn 16e structureel antidepressiva. Hij begon hiermee nadat hij zijn leven wilde beëindigen. Nu combineert hij de medicatie met wiet om rust in zijn hoofd te vinden en te behouden. “Ik slik antidepressiva voor mijn paniekstoornis”, begint hij. “Het middel onderdrukt mijn nare gedachtes waardoor ik een normaal leven kan lijden.” Mika heeft een ‘zeer actief hoofd’. “Het is er nooit stil; mijn gedachtes gaan van boven naar onder, van voor naar achter. Het probleem is dat mijn gedachtes niet leuk zijn dus dat werkt dat niet lekker samen.” Mika heeft sinds zijn 16e therapie gehad. Het verliep niet soepel aan het begin. “Ik kreeg zweverig advies en dat werkte niet. Ik vond destijds wiet uit, wat mij goed hielp. Het is geen wondermiddel maar mijn gedachtes werden in ieder geval rustiger. Je zou kunnen zeggen dat ik ze onderdrukte, maar ik kon toen niet anders.” Helaas werkte de zelfmedicatie niet altijd even goed. Mika verviel weer in somberheid. Drie keer probeerde hij zelfmoord te plegen. Na zijn eerste poging kreeg hij voor het eerst antidepressiva voorgeschreven. Hij neemt een slok bier en vervolgt.
“Zonder die middelen zou ik er nu niet meer zijn”, vat hij samen. Het zijn zware zinnen die hij uitspreekt maar toch is zijn gezicht opgewekt: “Ik ben antidepressiva heel erg dankbaar.”
Mika wil het leven niet meer ontvluchten. “Antidepressiva hebben een goede onderdrukkende werking. Mensen als ik hebben dat nodig.” Antidepressiva zorgen er niet voor dat het individu weer opnieuw blij wordt. Het medicijn onderdrukt gedachtes, en die zijn bij depressieve mensen veelal negatief. Het middel maakt het hormoon endorfine aan. Endorfine is het belangrijkste hormoon dat zorgt voor een geluksgevoel. “Die endorfine geeft een klein boostje blijheid. En dat geeft hoop, want dat kunnen mensen zoals ik niet voelen als we het niet slikken. Dat hebben wij nodig.”
IJzertekort en spijbelgedrag
Mika staat voor de spoorwegovergang bij het Warandebos van Tilburg. Het is niet de eerste keer dat hij daar staat, en hij is ook niet de enige. Er staat een groot bord, verteld hij, met daarop ‘Ik luister….’ en een telefoonnummer. Ook hangen er zelfmoordpreventie lichten, die Mika in dit geval rust zouden moeten brengen. “Laat ik eens bellen,” denkt hij in een cynische bui en hij belt het preventienummer. Er wordt een bandje ingezet die hem vertelt dat hij ‘de vierde in de wacht is’. Ongeloof en ironie komt bij hem naar boven. Hij slentert weer terug naar huis. Zijn moeder besluit om met hem naar de huisarts te gaan.
Het gebruik van antidepressiva is afgelopen jaren flink toegenomen, maar dan vooral onder vrouwen. De toename begon in de eerste maanden van 2021 en bleef begin dit jaar doorgaan, blijkt uit onderzoek van zorgkenniscentrum Nivel. Het jammere aan dit nieuws vindt Mika dat minder mannen antidepressiva slikken. “Terwijl er wel hartstikke veel jongens depressief zijn. Ik was er een van.” Mika vertelt dat het voor mannen ‘extreem lastig’ is om hulp te vragen. En áls ze hulp vragen, wordt dat niet altijd gezien. “Mijn ouders zagen mijn paniekstoornis aan als ijzertekort. School vond dat ik spijbelde omdat ik schijt had, ze dachten dat ik stoer wilde doen. Maar ik had op school vaak genoeg verteld dat ik niet naar de lessen kon vanwege mijn paniekstoornis.”
De moeder van Mika maakt eindelijk een afspraak bij de huisarts voor haar en haar 17- jarige zoon. “Voor ijzertekort. Ze maakte een afspraak bij de huisarts voor ‘ijzertekort’”. Mika lacht terwijl hij dit zegt, maar je ziet het ongeloof in zijn ogen. Mika: “Dat zegt toch genoeg? Ik werd gewoon niet geloofd, van allerlei kanten niet. Gelukkig heeft de huisarts mij wel geholpen. We zaten met z’n drieën in het kamertje van de huisarts. Ik heb mijn moeder vriendelijk uiteindelijk gevraagd of ze misschien even weg kon gaan zodat ik met de huisarts alleen kon praten. Ik heb hem toen verteld dat ik geen ijzertekort had maar dat ik depressief was. Ik heb hem vertelt over mijn zelfmoordpogingen. De huisarts zij dat hij het al wist. Hij zij dat hij het aan me zag. Hij heeft mij gelijk antidepressiva voorgeschreven en hij heeft ervoor gezorgd dat ik professionele hulp kreeg.”
Maatje voor het leven
Antidepressiva is een maatje voor het leven voor sommigen. “Ik zit vast aan het medicijn. Ik weet niet voor hoelang ik eraan vastzit, dat kan volgende week klaar zijn, maar het kan ook mijn vriendje voor het leven zijn.” Het is namelijk niet makkelijk om weer van het leven te genieten zonder het medicijn. Voor Mika dus ook niet. Het lichaam reageert heftig op de afbouw. Antidepressiva heelt de geest niet, oude nare gedachtes zullen tijdens de afbouwen weer terugkomen. “Ik weet dat ik het nog voor een lange tijd zal moeten gebruiken, en dat vind ik vervelend. Ik ben blij met het middel, maar ik baal dat mijn hoofd het middel nodig heeft om het leven te ervaren zoals anderen dat doen. Er is namelijk geen Mika zonder antidepressiva.” Mika heeft drie keer geprobeerd om af te bouwen. Hij heeft drie keer ervaren hoe lastig dit was. “Antidepressiva zijn een soort drugs. Afkickverschijnselen horen er dus helaas ook bij.” Hij is elke weer terug op het medicijn gestapt.
Mika neemt zijn laatste slok bier. “Ik spreek zo open over antidepressiva omdat er een ongelofelijk groot stigma op ligt. Ik ben het middel pas gaan slikken toen het eigenlijk te laat had kunnen zijn voor mij. Ik durfde het middel niet aan te vragen, ik durfde überhaupt niet alleen naar de huisarts te gaan.” Mika heeft een missie. “Ik wil gewoon dat iedereen elkaar begrijpt en dat iedereen elkaar in hun waarde laat. Niemand begreep, of wilde begrijpen, waar ik doorheen ging. Daarom werd alles maar afgeschoven op allerlei onderwerpen die er niets mee te maken hadden.” Komt dit omdat hij een man is? “Er zijn evenveel jongens depressief als meisjes. Toch vragen meer meisjes hulp dan jongens. Misschien omdat meisjes dit sneller durven, of omdat het sociaal meer geaccepteerd is. Ik ben blij dat alle jonge vrouwen die nu antidepressiva slikken hulp krijgen, maar ik hoop dat alle mannen die het nog niet slikken alsnog hulp krijgen.” De regen is inmiddels gestopt. Daglicht maakt plaats voor schemering. Terwijl wij afrekenen blijft het terras gezellig doorkletsen. Ze hebben het verhaal van Mika niet gehoord, anders zouden ze wel stilgevallen zijn. Misschien komt dat nog wel.
Wil je weten hoe het was voor Mika om de antidepressiva af te bouwen? Luister dan de audio hieronder.
