Dit najaar wordt er door de Tweede Kamer en het kabinet vergaderd over een mogelijk burgerberaad. Commissie Brenninkmeijer gaf het advies over wat dit veroorzaakte. Het zou een hele grote stap in de democratisering van Nederland zijn: 100 tot 150 ingelote burgers die actief mee mogen denken over nieuw beleid. Als we op deze manier mee mogen denken over het klimaatbeleid zou dat wel eens enorm kunnen helpen bij het slagen van het klimaatakkoord. Hier zijn de highlights van het symposium ‘Betrokken bij Klimaat’ op 30 september in Den Haag, waar er gepassioneerd werd gedebatteerd over de voor en tegens van dit plan.
Annemarie Kok
Het gesprek begint met Annemarie (onderzoeker en docent aan Universiteit Groningen):
“Een burgerberaad is als kleefkruid op het politieke systeem. Ik ben kritisch over keuzes van de overheid waarmee ze verantwoordelijkheid proberen af te schuiven, zoals ze voorheen al lasten op gemeenten hebben afgeschoven. Deze uitbestedingen komen uit de angst om zelf het voortouw te nemen, in het licht van het opkomende kritisch populisme. Deze beweging heeft het idee gepopulariseerd dat representatieve democratie betekent dat burgers constant meebeslissen. Dat is niet wat het betekent. Een burgerberaad is een radicaal alternatieve kijk op democratie waar we niet zomaar in moeten stappen.”
Daan Roovers
Filosoof en docent aan de UVA, Daan, geeft een tegengeluid:
“We moeten inderdaad goed nadenken over uitbestedingen. We willen voorkomen dat dit soort beslissingen uit onzekerheid komen, want daar maakt de markt gebruik van. Dat merkten we al bij de klimaat tafels, waar lobbies de gesprekken achterin hadden beïnvloed. Dat is een voorbeeld van een uitruil van belangen, maar in een burgerberaad zitten de mensen zonder iets te vertegenwoordigen. Het belangrijkste is dat er duidelijke afspraken zijn over de vraag en wat er gedaan wordt met de antwoorden. Dat is ook wat er fout is gegaan in Frankrijk, waar Macron enthousiast een klimaat burgerberaad opzette wat mensen hoop gaf. Dat laatste maakte het erger toen ze besloten niks met de uitkomsten te doen.”
Rudy van Belkom
De directeur van Stichting Toekomstbeeld en Techniek voegt zijn perspectief toe:
“Burgerberaad is zeker geen uitbesteding, het vormt juist meer werk voor de overheid. Het dialoog erover is misschien wel aangewakkerd door het populisme dat eist om mee te kunnen beslissen, maar het belangrijkste punt van een burgerberaad is nog niet genoemd: het moet representatief zijn. Zijn 100 tot 150 mensen in een zaaltje wel representatief? Diversiteit in profiel betekent nog niet diversiteit in standpunten. Fysiek meedoen en meepraten in een beraad is al niet volkomen inclusief, want niet iedereen heeft de tijd en mogelijkheid daarvoor. Laaggeletterden kunnen al helemaal niet meedoen.
Wat hierbij kan helpen is technologie. We kunnen een algoritme ontwikkelen dat bij een online beraad op zoek gaat naar de overeenkomst in de gegeven meningen en consensus creëert in plaats van polarisatie.”
Daan Rovers
“Het hele punt van een burgerberaad is dat het niet alleen om het resultaat gaat. Wat er gebeurt in de zaal, waar alle soorten mensen elkaar ontmoeten en met elkaar in dialoog gaan, is even belangrijk. Tijdens het proces kunnen groepen dichter tot elkaar komen. Een online vorm zou een goede toevoeging kunnen zijn.”
Niek Mouter
De TU Delft professor Niek heeft ook nog commentaar:
“Uit ons onderzoek over een klimaat burgerforum blijkt juist dat laagopgeleiden het meest enthousiast zijn over de online vorm. Een burgerberaad is wel sneller succesvol bij erg duidelijke vragen. Zo ook in Ierland toen het over de abortuswet ging, maar abortus is geen klimaatbeleid. Er zijn een aantal risico’s die komen kijken bij zo’n ingewikkeld en breed vraagstuk als het laatste. Burgers kunnen onzeker worden, experts na gaan praten en zich laten beinvloeden door lobbys en activisten. Laagopgeleiden haken vaak af. Hier moeten we niet naïef over zijn.”
Jetske Bouma
Milieu Econoom voor Planbureau voor de Leefomgeving, voegt het laatste woord toe:
“Er zijn genoeg duidelijke vragen te vinden binnen het thema van klimaatbeleid. Ik was onderdeel van de commissie Brenninkmeijer die het advies bracht voor een burgerforum aan de tweede kamer en parlement. Alle experts zijn het er unaniem over eens dat het belangrijkste is dat de overheid er helemaal voor gaat, en duidelijke vragen stelt en afspraken maakt, waar zij zich ook daadwerkelijk aan houdt. Geen burgerparticipatie is beter dan slechte burgerparticipatie. Of dit hele plan doorgaat of niet: het feit blijft dat we burgers meer willen gaan betrekken bij het klimaatakkoord.”
Geïnteresseerd geworden in burgerfora? Of we er op nationaal niveau eentje krijgen moeten we waarschijnlijk nog een paar maanden afwachten. Lokaal bestaan ze al wel. Je kan je nu inschrijven voor: Brabant praat over duurzame energieopwek.
