De zorg heeft momenteel een tekort van ruim 47.000 werknemers en is daarmee de carrièrebranche met veruit het grootste personeelstekort. In 2031 zal het tekort aan personeel mogelijk oplopen tot maar liefst 135.000 werknemers (NOS, 2022). Volgens onderzoek van Asset based financiering (ABF) krijgen ziekenhuizen en vooral verpleeghuizen het het zwaarste te verduren.
Verpleeghuizen alleen al zouden in 2031 een tekort van bijna 52.000 werknemers kunnen verwachten. Maar vergeet niet: verwachtingen zijn verwachtingen en deze zeggen niet alles. Wellicht stellen we het ons nu grimmiger voor dan dat het uiteindelijk gaat zijn. Voor het eind van dit jaar verwacht het ABF namelijk dat de hoeveelheid nodige werknemers zal oplopen tot 49.000. Dit getal is lager dan wat er in 2021 werd verwacht. Toen dacht ABF namelijk dat er sprake zou zijn van een tekort tussen de 56.000 tot 74.000 werknemers.
Dan nog is 49.000 niet bepaald een laag aantal. De ouderenzorg- en hun werkers hebben het zwaar. Sabine is vorig jaar afgestudeerd als verpleegkundige op 19-jarige leeftijd en voelde tijdens haar stage al de werkdruk. “Ik werd vaak ingezet als vaste kracht, want op sommige dagen hadden we gewoon niet voldoende personeel.” Voorzichtig geeft ze een oude mevrouw een lepeltje met advocaat. Het (vermoedelijk) zelf-gehaakte kleedje met verschillende, gekleurde vakjes, van de mevrouw is een beetje afgezakt, Sabine merkt het op en legt het kleedje zorgvuldig weer goed.
Tegenwoordig werkt ze als verpleegkundige op een afdeling voor dementerende ouderen. “Het is hard werken en vaak ook keuzes afwegen. Je wil iedereen veel aandacht geven, daarom zijn ze hier. Maar je moet ook veel tijd besteden aan het verzorgen van de mensen; wassen, naar bed brengen, zorgen dat ze eten, naar de wc brengen en ga zo maar verder. En beiden dingen doen gaat eigenlijk gewoon niet.” Vandaag staat ze namelijk op een groep van 12 ouderen met twee andere collega’s.
Opnamestop
“Het is nu al super druk, maar eigenlijk is het de bedoeling dat er nog meer mensen op de groep komen, alleen gaat dat haast niet.” Op Sabine’s afdeling dreigt namelijk een opnamestop te komen.
Sabine’s afdeling is niet de enige die een opnamestop in achting neemt. Zo was woongroep De Wellen in Oss in september al genoodzaakt een opnamestop in te dienen. Dit omdat al eerder 12 bewoners naar een andere locatie moesten verhuizen. Want ook in Brabant is het personeelstekort in de ouderenzorg een probleem. Transform, een stichting opgericht in samenwerking met zorgmedewerkers, verwacht namelijk dat er in 2031 een tekort van 27.000 medewerkers gaat zijn in Brabant.
“Na werk ben ik meestal wel echt kapot. Dus als ik daarna nog iets leuks wil doen, moet ik mezelf echt dwingen”, vertelt Sabine. “Het is wel lastig dat vrienden van mij dat niet hebben. Ik ben jong om afgestudeerd te zijn en full-time te werken, veel vrienden van mij hebben een bijbaantje in een supermarkt. Dat kan ook uitputtend zijn, maar minder dan het werk dat ik doe denk ik. Ik krijg weleens te horen ‘Sabien, doe gewoon effe gezellig mee! Een paar shotjes kan toch wel?’ Maar ik kan echt niet brak op werk verschijnen. We hebben al zo weinig man en als ik dan ook nog niet 100% kan geven is dat zonde.” Sabine voelt veel verantwoordelijkheid voor het werk dat ze doet, maar volgens haar kan dat ook niet anders.
“Er ligt veel druk op ons.”
“Ik heb wel geluk dat ik geen stresskip ben denk ik. Er ligt namelijk veel druk op ons (zorgmedewerkers) en als je daar niet mee om kan gaan krijg je snel een burn-out. Vaak heeft dat ook wel met leeftijd te maken. Tijdens mijn studie merkte ik dan ook wel dat veel mensen stopten na de eerste stageperiode. Om het vol te houden in de zorg- en zeker in deze tijd- moet je wel een bepaald persoon zijn die veel kan hebben.”
Dubbele vergrijzing
Het helpt dan ook niet mee dat er sprake is van ‘dubbele vergrijzing’ in Nederland, stelt zorgeconoom Marcel Canoy. “Doordat er steeds meer mensen 65 jaar of ouder zijn, wordt én de groep zorgbehoevenden groter én zijn er minder mensen die werken”, zegt hij tegen RTLNieuws. 32 jaar geleden was 13% van de bevolking namelijk ouder dan 65. Dat percentage was in 2020 al opgelopen naar 20%. Een percentage dat alleen nog maar gaat oplopen de komende jaren, want volgens het CBS zal het percentage van aantal 65-plussers in 2040 26% van de bevolking uitmaken.
De mevrouw is klaar met haar advocaatje, boos duwt ze haar glas naar voren, weg van zichzelf. “Duidelijk”, lacht Sabine. “Zal ik dan maar eens een leuke puzzel voor u uitzoeken?” De mevrouw knikt ietwat chagrijnig en terughoudend toe. “Zal ik u nog maar eens goed onderstoppen?” Het vrouwtje zegt niks, maar laat het toe dat Sabine haar kleedje nog een keer goed legt. “Mevrouw is altijd een beetje nors, maar toch vindt ze het wel heel fijn hier. Soms laat ze dat ook wel merken.”
Volgens het CBS zal het aantal medewerkers in de ouderenzorg ook blijven toenemen de komende jaren met zo’n 20.000 man (dat is ongeveer een groei van 10%). “Maar de zorgvraag stijgt echter harden”, vertelt Canoy verder aan RTLNieuws. “De zorgvraag stijgt echter harder. Het aantal 65-plussers stijgt de komende tien jaar met 23 procent. Het aantal 80-plussers groeit met maar liefst 48 procent.” Dit heeft als gevolg dat de vraag naar ouderen-en verpleeghuiszorg toe zal nemen met ruim 40% de komende 10 jaar.
Plannen
Minister van langdurige zorg Conny Helder tegen NOS (2022): “Om het tekort terug te dringen, heeft het aantrekkelijker maken van het werken in de zorg hoge prioriteit. De komende tijd ga ik aan de slag met het uitwerken van een vervolgaanpak voor de arbeidsmarktvraagstukken in zorg en welzijn.” De focus voor de toekomst is dus meer mensen enthousiast krijgen over werken in de (ouderen)zorg. “Ik zou misschien nog wel verpleeghuizen kunnen laten bouwen, maar ik heb geen mensen om erin te werken”, aldus Conny Helder (BD, 2022).
“Ik zou misschien nog wel verpleeghuizen kunnen laten bouwen, maar ik heb geen mensen om erin te werken”
Sabine doet haar werk met passie en gevoel, “dat moet ook”, vindt ze. “We zullen het nog pittiger gaan krijgen de komende tijd, maar zorg verlenen is echt mijn passie. Zolang ik enthousiast blijft en mijn gevoel in mijn werk blijf stoppen moet het wel goedkomen. Denk ik, of hoop ik. ”